Het kan iedere ondernemer gebeuren: een klant in financiële moeilijkheden richt een nieuwe vennootschap op met het doel uw belangen en die van de andere crediteuren te benadelen. In een dergelijk geval worden de bedrijfsactiviteiten verplaatst naar een nieuwe vennootschap en blijven de crediteuren van de oude vennootschap met lege handen achter. Er wordt dan misbruik gemaakt van het identiteitsverschil tussen de oude en de nieuwe vennootschap.

Het uitgangspunt is immers dat een rechtspersoon – als ware het een natuurlijke persoon – zelf kan deelnemen aan het maatschappelijk en economisch verkeer, waardoor hij in beginsel exclusief aansprakelijk is voor zijn eigen schulden. Met andere woorden: niemand anders is aansprakelijk voor de schulden van de vennootschap, tenzij iets anders is overeengekomen of uit de wet het tegendeel voortvloeit. De ondernemer die het zinkende schip verlaat en alle waardevolle bedrijfsactiviteiten met zich meeneemt, lijkt hierdoor in principe onaantastbaar. Gelukkig biedt de wet verschillende mogelijkheden om in het geval van het zogenaamde misbruik van identiteitsverschil actie te ondernemen.

De Hoge Raad heeft bepaald dat een misbruik van identiteitsverschil in de regel zal moeten worden aangemerkt als een onrechtmatige daad (ex artikel 6:162 BW), die verplicht tot het vergoeden van de schade die door het misbruik aan derden wordt toegebracht. Hoewel de rechter te allen tijde de specifieke feiten en omstandigheden in elke afzonderlijke zaak meeweegt, kunnen algemene regels uit de rechtspraak worden herleid. Een minimum vereiste is dat er sprake moet zijn van een misbruiksituatie waarbij er wordt ‘gerommeld’ met rechtspersonen met als doel om bepaalde ongewenste rechtsgevolgen te voorkomen. Veelal zal de rechter moeten controleren of het overhevelen van activiteiten en/of ander vermogensdelen van de ene naar de andere rechtspersoon heeft plaatsgevonden met het oogmerk de crediteuren van de ‘oude’ rechtspersoon te benadelen. Benadeling kan plaatsvinden wanneer activiteiten en/of vermogensdelen worden verplaatst om de verhaalsmogelijkheden te frustreren, maar ook om bijvoorbeeld een non-concurrentiebeding te omzeilen.

Daarnaast is een belangrijk uitgangspunt dat de twee rechtspersonen die misbruik maken van het identiteitsverschil verweven met elkaar moeten zijn. In de praktijk betekent dit in feite dat de desbetreffende rechtspersonen door dezelfde persoon (volledig of overheersend) beheerst dienen te worden.

Wanneer een beroep op onrechtmatige daad slaagt, dan resulteert dit een verplichting tot het vergoeden van de schade die door het misbruik aan derden is toegebracht. Deze verplichting tot schadevergoeding rust dan zowel op de feitelijke beleidsbepaler van de betrokken rechtspersonen als ook de rechtspersonen zelf.

Bent u benieuwd of er in uw geval sprake is van misbruik van rechtspersonen? Of, heeft u vragen met betrekking tot overige juridische kwesties? Onze juristen helpen u graag!